Çeşitli inanışlarda ve farklı geleneklerde toplumun kendi kültürlerine nazaran kutlanan Nevruz’un gelmesiyle birlikte, Nevruz’un tarihi hakkında bilgi sahibi olmak isteyen bireyler araştırmalarını sürdürüyor.
Nevruzun mana ve ehemmiyetini merak edenler, arama motorları üzerinden ‘Nevruz manası nedir, neden kutlanır? 2021 Nevruz Bayramı ne vakit?’ sorularına cevap arıyor.
Pekala, Nevruz manası nedir, neden kutlanır? 2021 Nevruz Bayramı ne vakit? İşte, Nevruz Bayramı ile ilgili bilgiler..
NEVRUZ NEDİR?
Nevruz geleneğinin tarihi, en son Buzul Çağı’nın bitmesinden çabucak evvelki günlere yani 15.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Efsanevi Pers Hükümdarı Cemşid, Indo-Iranlıların avcılıktan hayvancılığa ve yerleşik yaşama geçişini temsil etmektedir.
Farsça ‘yeni gün’ yahut ‘yılın birinci günü’ manasına gelen Nevruz, her milletin kendi kültür kıymetleriyle özdeşleştirip sembolleştirdiği, özü prestijiyle baharın gelişini haber veren tarihe denmektedir. Baharın birinci günü Nevruz Bayramı olarak kutlanır.
Birinci sefer 2. yüzyılda Pers kaynaklarında yazılı olarak geçen Nevruz; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tataristan, Uygur Bölgesi, Anadolu, Balkanlarda ve Türkiye’de her yıl farklı formlarda kutlanmaktadır.
NEVRUZ BAYRAMI NEDEN KUTLANIR?
Eski çağlarda mevsim değişiklikleri, beşerler için büyük kıymet arz ederdi. Şiddetli geçen bir kışın akabinde gelen bahar, yeşillenenen bitkilerin uykusundan uyanması ve sığırların yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti.
NEVRUZ NE VAKİT KUTLANIR?
Nevruz her yıl, 21 Mart’ta kutlanmaktadır. Bunun nedeni, Güneşin 21 Mart’a kadar güney yarımküreye daha çok ısı ve ışık vermesi ve bu istikrarın 21 Mart’ta eşitlenip daha sonra kuzey yarımküre lehine bozulmasıdır.
Kuzey yarımkürede yaşayan kimi toplumlar, 21 Mart’ı bütün varlıklar için uyanış ve yaradılış günü olarak kabul edip kutlamaktadır. Zerdüştlük ve Bahailer de Nevruz kutlamaktadır. Kürtler, Nevruz’un Kürt ve İran mitolojisinde yer alan Kawa Efsane’siyle temaslı olduğuna inanmaktadır. Anadolu ve Orta Asya Türkleri ise Nevruz’un Göktürklerin Ergenekon’dan çıkmasını ve baharın gelişini tabir ettiğine inanmaktadır. İslami bir şenlik olmamasına karşın İran’da da kutlanmaktadır.
3000 yıldan fazladır kutlanan Pers kökenli bu bayram, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Şurası tarafından Dünya Nevruz Bayramı olarak kabul edilmiş ve Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi’ne eklenmiştir.
TÜRKLERDE NEVRUZ
Nevruz, Göktürklerin Ergenekon’dan demirden dağı eritip çıkmalarını, baharın gelişini, tabiatın uyanışını temsil eder. Türkiye’de bir gelenek, Türk Cumhuriyetleri’nde ise resmi bayram olarak kutlanırken, 1995 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti tarafından Bayram olarak kabul edilen bir gün haline gelmiştir.
Türk Takvimi’nde bir gün 12 kısma ayrılır, her kısma Çağ ismi verilirdi. Bir çağ iki saat, münasebetiyle bir gün de 24 saattir. Her bir çağ ise sekiz Keh cilt ibarettir. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı âna Yılgayak denir.
Oniki Hayvanlı Takvim ve Melikşah’ın Ululuğu Takvimi’nde yılbaşı olarak belirlenen 21 mart, Divânu Lügati’t-Türk’te de ilkbaharın gelişi olarak belirtilir. Türk edebiyatı ve musikisine de Nevruz; Nevruz-ı Asl, Nevruz-ı Arap, Nevruz-ı Bayati, Nevruz-ı Hicaz, Nevruz-ı Acem ve Nevruz-ı Seba olarak girmiştir.
Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir. Selçuklu ve Osmanlı’da ulusal bayram olarak kutlanan Nevruz, Nevruziye isimli şiirlere ve şenliklerle ziyafet verilerek kutlanırdı.
Özel olarak hazırlanan Nevruziye isimli macun Osmanlı devrinden kalan bir kültür olarak bu gün hâlâ Manisa’da 21 Mart’ta Mesir macunu şenlikleri yapılmaktadır.
